Πριν από λίγες μέρες επισκέφθηκα το Βιετνάμ, μετά από πρόσκληση του Προέδρου της χώρας Nguyễn Xuân Phúc, γεμάτη ενδιαφέρον να γνωρίσω αυτόν τον τόπο με το μακραίωνο παρελθόν, την πολυκύμαντη ιστορία, τον αποφασιστικό, καρτερικό και αξιοπρεπή λαό. Βρέθηκα σε μια χώρα σπάνιου κάλλους και ευγένειας, που παρότι διαμόρφωσε την ταυτότητά της, όπως όλες οι χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας, μέσω των έντονων πολιτιστικών επιρροών των δύο μεγάλων ασιατικών δυνάμεων, της Ινδίας και της Κίνας, διατηρεί και διεκδικεί την ιδιαιτερότητά της. Σε αυτήν την χώρα που περιγράφεται σαν ένα κομμάτι μπαμπού με δυο καλάθια ρυζιού κρεμασμένα στις άκρες του – το εύφορο Δέλτα του ποταμού Μεκόνγκ στον νότο και το Δέλτα του Κόκκινου ποταμού στον βορρά – τα ίχνη της γαλλικής αποικιοκρατίας συναντούν τους βουδιστικούς ναούς και τις κινέζικες παγόδες, οι πολύβουες αγορές την ηρεμία των κήπων, οι κραταιές, στο Ανόι, αρχαίες παραδόσεις τον σύγχρονο δυναμισμό της Χο Τσι Μιν, όπως μετονομάστηκε το 1975 η Σαϊγκόν, μετά την επανένωση της χώρας.

Η παρουσία του Χο Τσι Μιν σκιάζει προστατευτικά το Βιετνάμ· υπάρχει παντού, όπου και να στραφεί κανείς. Ιδρυτής του Κ.Κ. Ινδοκίνας, ηγέτης του εθνικιστικού κινήματος επί τρεις δεκαετίες, ακαταπόνητος πολέμιος της γαλλικής αποικιοκρατίας, υπήρξε διανοούμενος, ποιητής, δημοσιογράφος και δάσκαλος, με απόλυτη επίγνωση της σημασίας της παιδείας για τον εθνικό αυτοκαθορισμό και την εξέλιξη του ατόμου. «Για να έχουμε οφέλη σε δέκα χρόνια, πρέπει να φυτέψουμε δέντρα· για να έχουμε οφέλη για τα επόμενα εκατό, πρέπει να καλλιεργήσουμε τους ανθρώπους», είναι ένας από τους γνωστότερους αφορισμούς του. Στο Ανόι, σε ειδικό μαυσωλείο εκτίθεται η σορός του, αφού λογίζεται πατέρας του βιετναμέζικου έθνους και αντιμετωπίζεται με τον ανάλογο σεβασμό. Ίσως γιατί ενσαρκώνει συμπυκνωμένες τις ιδιότητες που ο λαός του Βιετνάμ αναγνωρίζει ως στοιχεία της ταυτότητάς του: Λιτότητα βίου και προσήλωση στα ουσιώδη, ευγένεια, ανθεκτικότητα και πείσμα, αξιοπρέπεια, ταπεινότητα, εγκαρτέρηση, μαχητικότητα.

Η αντοχή και το σθένος του βιετναμέζικου λαού αποδείχθηκαν σε όλες τις κρίσιμες στιγμές της ιστορικής του πορείας, από τον αγώνα του εναντίον της γαλλικής αποικιοκρατίας (1946-1954), και των Ηνωμένων Πολιτειών (1957-1975) ως την απώθηση της εισβολής της Κίνας, το 1979. «Θυμήσου, η θύελλα είναι μια καλή ευκαιρία για να δείξουν το πεύκο και το κυπαρίσσι την δύναμη και την αντοχή τους», είναι ένα ακόμη από τα περίφημα αποφθέγματα του Χο Τσι Μιν. Σήμερα οι Βιετναμέζοι, φιλόπονοι και πατριώτες, φιλόξενοι και προσηνείς, εργάζονται με όραμα την ανάπτυξη της χώρας τους – πολλοί αναλυτές φθάνουν να μιλούν για «οικονομικό θαύμα». Διατηρούν το κομμουνιστικό καθεστώς αλλά με μικτή οικονομία που συνδυάζει τον καθοδηγητικό προγραμματισμό με την ανοικτή οικονομία της αγοράς. Το Βιετνάμ δίνει ιδιαίτερη έμφαση στον κατασκευαστικό τομέα, την τεχνολογία της πληροφορικής και την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών. Ανοιχτό στην συνεργασία με τη χώρα μας, κυρίως σε θέματα εκπαίδευσης, πολιτισμού, εμπορίου και τουρισμού, προσβλέπει στην περαιτέρω εδραίωση της φιλίας με την Ελλάδα, με την οποία συνδέεται στενά, παρά την γεωγραφική απόσταση. Στον εξωτερικό τομέα οι χώρες μας αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις και τις προσεγγίζουν με βάση το διεθνές δίκαιο, καθώς και τις κοινές μας, απαρέγκλιτες αρχές: ειρηνική επίλυση των διαφορών με γνώμονα το διεθνές δίκαιο, απόρριψη της βίας και της απειλής χρήσης βίας στις διεθνείς σχέσεις.

Η επίσκεψη στο Βιετνάμ υπήρξε μια ενδιαφέρουσα, χρήσιμη, αισθαντική εμπειρία. Σ’ όλα τα μέρη που επισκέφθηκα, μας υποδέχονταν με χαμόγελο – από τις γυναίκες που γυμνάζονταν πολύ νωρίς το πρωί στις όχθες της λίμνης Χοάν Κιέμ στο ιστορικό κέντρο του Ανόι κι άρχισαν να χαιρετούν και να τερετίζουν χαρούμενα βλέποντας την αντιπροσωπεία μας – μια γυναίκα περιστοιχισμένη από πολλούς άνδρες με κοστούμια – χωρίς να γνωρίζουν ποια είμαι, ως τους πλανόδιους εμπόρους με τα μικρά, στενά μαγαζάκια τους, όπου οι περαστικοί τρώνε τη σούπα, το ρύζι και τα θαλασσινά τους καθισμένοι σε παιδικά, σχεδόν, καρεκλάκια. Σ’ όλες τις μικρές τελετουργίες που παρακολούθησα, από την ιεροτελεστία του τσαγιού ως τα επίσημα δείπνα, ήταν διακριτός ο σεβασμός στις παραδόσεις, η αβρότητα και τήρηση της εθιμοτυπίας, η απλότητα. Στα σπίτια τους, η ιδιαίτερη θέση που επιφυλάσσουν στους γέροντες συγγενείς εκδηλώνεται με το να τους παραχωρούν τα καλύτερα δωμάτια στον επάνω όροφο των οικημάτων τους· στις συζητήσεις τους, η αγάπη για τη ζωή εκφράζεται με την άρνησή τους να αναφερθούν στον θάνατο, ίσως επειδή υπήρξε μόνιμος σύντροφός τους στις πολλές δεκαετίες των αγώνων τους.

Ανάμεσα σε τοπία βγαλμένα θαρρείς από το λεπτό πενάκι ενός καλλιγράφου, ρευστό και μαζί στέρεο, εξωτικό και σύγχρονο, το Βιετνάμ μεταμορφώνεται μέρα με τη μέρα, χωρίς να χάνει την πολύτροπη γοητεία του. Τόπος υποβλητικός, που τον γνωρίσαμε ως Ινδοκίνα από την πένα της Μαργκερίτ Ντυράς, του Αντρέ Μαλρώ και του Γκράχαμ Γκρην, τον τραγουδήσαμε μαζί με τον Διονύση Σαββόπουλο και τον θαυμάσαμε για το φρόνημά του, σήμερα προχωρεί δυναμικά προς το μέλλον του, χάρη στο συμφιλιωτικό πνεύμα του λαού του, την περηφάνια για την μακρά ιστορία και την πολιτιστική κληρονομιά του, το καινοτόμο και τολμηρό πνεύμα του.