Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου παραχώρησε συνέντευξη στην εφημερίδα Postimmees και στη δημοσιογράφο Berit Nuka, στο περιθώριο της επίσημης επίσκεψής της στην Εσθονία από 30 Μαΐου ως 1 Ιουνίου 2022.
Ακολουθεί η μετάφραση της συνέντευξης:
«Εξαιτίας των στενών πολιτιστικών, θρησκευτικών και ιστορικών δεσμών μεταξύ Ελλάδας και Ρωσίας, οι Έλληνες, ίσως, δεν καταδικάζουν τις ενέργειες του Κρεμλίνου τόσο έντονα όσο άλλοι Ευρωπαίοι, αλλά η φρίκη του πολέμου στην Ουκρανία άλλαξε τη γνώμη πολλών, δηλώνει η Πρόεδρος της Ελλάδας Κατερίνα Σακελλαροπούλου.
Κατά τη διάρκεια επίσκεψης για τα εκατό χρόνια από τη σύναψη διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Εσθονίας και Ελλάδας, σε συνέντευξη που παραχώρησε στην Postimees, η κυρία Σακελλαροπούλου τόνισε ότι υπάρχει μεγάλη κατανόηση στην Αθήνα για τα δεινά της Ουκρανίας, καθώς ο πόλεμος της Ρωσίας θύμισε στην Ελλάδα την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο σχεδόν μισό αιώνα πριν.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει κλονίσει το αίσθημα ασφάλειας σε όλη την Ευρώπη. Πόσο έχει επηρεάσει την Ελλάδα;
Η Ελλάδα από την πρώτη στιγμή της απρόκλητης ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και αυτόν τον βάναυσο πόλεμο που συνεχίζεται με αμείωτη ροή χωρίς να βλέπουμε μια προοπτική διακοπής, εξέφρασε ανεπιφύλακτα τη στήριξή της στην Ουκρανία και τον λαό της, συμμετέχοντας πλήρως στις κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά της Ρωσίας και παρέχοντας ανθρωπιστική και αμυντική βοήθεια, καθώς και υποδεχόμενη τους χιλιάδες πρόσφυγες που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία παραβιάζει ωμά κάθε έννοια δικαιοσύνης και αντιτίθεται στις αρχές και τις αξίες, για τις οποίες έχουμε πολεμήσει όλοι μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η στάση της Ελλάδας δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετική γιατί εκφράζει τις ευρωπαϊκές αξίες, τις οποίες και η ίδια έχει υιοθετήσει. Φυσικά η Ελλάδα τάσσεται πάντα υπέρ του διαλόγου και των σχέσεων καλής γειτονίας – είναι γνωστό ότι έχουμε κι εμείς προβλήματα με τη γειτονική Τουρκία – δεν μπορούμε, όμως, να επιτρέψουμε την παραβίαση των αρχών του διεθνούς δικαίου και της αρχής της μη χρήσης βίας και μη απειλής χρήσης βίας που είναι βασικές ευρωπαϊκές αξίες. Ο πόλεμος μας φέρνει στο νου μία άλλη εισβολή πριν από 48 χρόνια, την εισβολή, φυσικά, της Τουρκίας στην Κύπρο.
Η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να επιτρέψει την άνοδο του αναθεωρητισμού στην Ευρώπη. Και αυτή τη στιγμή, σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία, όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να παραμείνουν ενωμένα και δυνατά, προκειμένου να διαφυλάξουμε την ειρήνη και τη σταθερότητα στην Ευρώπη.
Όπως δήλωσε πρόσφατα το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, η χρήση βίας και εξαναγκασμού δεν έχουν θέση στην Ευρώπη του 21ου αιώνα και δεν μπορούμε να επιτρέψουμε να υπάρχουν. Επομένως, για ν’ απαντήσω, κλείνοντας, στην ερώτησή σας, η Ελλάδα στέκεται στο πλευρό της Ουκρανίας σταθερά, προσπαθώντας όμως να συμβάλει όσο μπορεί στην ανεύρεση μιας διπλωματικής λύσης.
Στην Ουκρανία βρίσκεται μια μεγάλη ελληνική κοινότητα, κυρίως στη σοβαρά κατεστραμμένη από τον πόλεμο Μαριούπολη. Πόσο μπόρεσε να τους βοηθήσει η Ελλάδα;
Πράγματι, υπάρχει μία μεγάλη ομογενειακή κοινότητα εδώ και εκατοντάδες χρόνια στη Μαριούπολη, που δυστυχώς καταστράφηκε ολόκληρη από βομβαρδισμούς. Για πολύ λίγο διάστημα έκλεισε το Προξενείο και η Πρεσβεία στο Κίεβο, η οποία ήδη λειτουργεί και πάλι. Η Ελλάδα από την πρώτη στιγμή προσπαθεί να συνδράμει και υποδεχόμενη φυσικά ουκρανούς πολίτες που ήδη έχουν έρθει στη χώρα και είναι 25.000.
Ταυτόχρονα, έχει αναλάβει τη δέσμευση να βοηθήσει να ξαναστηθεί η Μαριούπολη μετά το τέλος του πολέμου. Χαρακτηριστικά, ο Πρωθυπουργός δήλωσε ότι θα αναλάβουμε το κόστος για την εκ νέου κατασκευή του μαιευτηρίου που καταστράφηκε. Το ίδιο ισχύει και για την Οδησσό, που και εκεί το ελληνικό προξενείο παρέμεινε ανοιχτό, προσπάθησε να βοηθήσει τους ανθρώπους όσο μπορούσε να βρουν διόδους διαφυγής. Γενικότερα, προσπαθούμε να βοηθήσουμε όπου μπορούμε.
Η ελληνική κυβέρνηση έχει στηρίξει ενεργά την Ουκρανία παρέχοντας όπλα και εφαρμόζοντας πλήρως τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Ωστόσο, την ίδια στιγμή, στην ελληνική κοινωνία, η κοινή γνώμη αν δεν διαφοροποιείται κατά πολύ από αυτή τη στάση, τουλάχιστον διάκειται σε ένα ποσοστό ευνοϊκά υπέρ της Ρωσίας. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Η Ελλάδα έχει ισχυρούς πολιτιστικούς και ιστορικούς δεσμούς με τη Ρωσία, αυτό έχει να κάνει και με την κοινή θρησκεία, εκεί λοιπόν πράγματι στην ελληνική κοινή γνώμη, σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες εμφανίστηκε μια τάση ίσων αποστάσεων σε κάποιους ή υποστήριξη της Ρωσίας.
Η στάση της κυβέρνησης και η δική μου, άρα η πολιτειακή και η πολιτική θέση, είναι ξεκάθαρα υπέρ της Ουκρανίας και έχει καταδικάσει τη ρωσική εισβολή από την πρώτη στιγμή. Εδώ υπάρχει επιτιθέμενος, η Ρωσία και αμυνόμενος η Ουκρανία και στηρίζουμε την Ουκρανία και τον ουκρανικό λαό. Νομίζω ότι με την εξέλιξη των πραγμάτων και με τις αγριότητες που παρακολουθήσαμε στην Μπούτσα και σε άλλα μέρη, όπως και σε βάρος της ελληνικής κοινότητας στη Μαριούπολη και αλλού, η κοινή γνώμη έχει μετακινηθεί.
Οι δεσμοί είναι κυρίως παραδοσιακοί και ιστορικοί, όπως σας είπα, που επηρεάζουν την κοινή γνώμη σε σχέση με την κοινή γνώμη άλλων χωρών, όπως η δική σας.
Και επίσης η Ελλάδα στο πλαίσιο των διμερών σχέσεων με τη Ρωσία, πρόσφατα όπως και άλλες ευρωπαϊκές χώρες χαρακτήρισε δώδεκα Ρώσους διπλωμάτες ως persona non grata, και απελάθηκαν δεδομένου ότι κρίθηκε ότι η συμπεριφορά τους δεν συμβαδίζει με τη Συνθήκη της Βιέννης για τις προξενικές και τις διπλωματικές αρχές. Η Ελλάδα έζησε μια πρωτοφανή επίθεση εκ μέρους των ρωσικών αρχών και των εκπροσώπων Τύπου της Ρωσίας που δεν συμβαδίζει με τις σχέσεις μεταξύ δύο χωρών.
Η Ελλάδα έχει επίσης αρκετά ισχυρούς οικονομικούς δεσμούς με τη Ρωσία. Αναφέρομαι στις εισαγωγές, τον τουρισμό, τα ορυκτά καύσιμα, το φυσικό αέριο που χρειάζεται η χώρα (σ.σ. το 40% των αναγκών σε φυσικό αέριο το προμηθεύεται από τη Ρωσία). Κατά πόσο η Ελλάδα είναι έτοιμη να υποστεί τις συνέπειες των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί;
Αυτό πράγματι είναι δυσάρεστο γιατί η κάθε χώρα και η οικονομία της χρειάζονται τη στήριξη και ο τουρισμός είναι ένας πολύ βασικός τομέας για την οικονομία της Ελλάδας. Η Ελλάδα κινείται πάντα με βάση αρχές. Όταν λοιπόν κάνει κάποιες επιλογές, όπως έγινε εδώ από την πρώτη στιγμή της εισβολής στην Ουκρανία, να καταδικάσει αυτή την αδικαιολόγητη και απρόκλητη εισβολή, θα δεχθεί και τις συνέπειες.
Η Ελλάδα, όπως είπαμε, αμέσως συμπαρατάχθηκε με την Ευρωπαϊκή Ένωση στα θέματα των κυρώσεων και βέβαια αν αυτό οδηγήσει σε μείωση του τουρισμού προς την Ελλάδα -εμείς είμαστε πρόθυμοι να τον δεχθούμε, δεν έχουμε κάτι με το ρωσικό λαό- προφανώς θα πρέπει να αναλάβουμε τις συνέπειες. Είναι πιο σημαντικό να μένεις σταθερός στις αρχές σου, όταν μάλιστα οι αρχές αυτές είναι ίδιες οι ευρωπαϊκές αξίες και η συνέπεια, από το να σκεφτείς μόνο τα οικονομικά οφέλη, τα οποία δεν αντιλέγω ότι είναι σημαντικά.
Ως προς την προμήθεια σε φυσικό αέριο, που είναι ένα από τα βασικά προβλήματα αυτή τη στιγμή, η Ελλάδα συμπαρατάσσεται με την Ευρωπαϊκή Ένωση στην προσπάθεια που γίνεται για απεξάρτηση από το φυσικό αέριο από τη Ρωσία, δηλαδή να γίνει ενεργειακά και στρατηγικά αυτόνομη. Ήδη ο Έλληνας Πρωθυπουργός έχει ανακοινώσει την δημιουργία, εγκαινιάστηκε προ ημερών, σταθμός LNG στην Αλεξανδρούπολη.
Η Ελλάδα μπορεί να γίνει ένας σημαντικός παράγοντας εφοδιασμού σε LNG για την νοτιοανατολική Ευρώπη. Προσπαθεί λοιπόν και με τον σταθμό, που έχουμε ήδη και λειτουργεί, της Ρεβυθούσας, να ενισχυθεί η παραγωγή, αλλά και να δημιουργήσει άλλες θέσεις από όπου θα μπορεί η Ελλάδα να εφοδιάζεται και ενδεχομένως και γειτονικές χώρες, ώστε να συμβάλλουμε όλοι στην κοινή προσπάθεια που γίνεται για την απεξάρτηση, όχι όσο γρήγορα όσο θέλουν άλλες χώρες, άλλα όσο πιο σύντομα γίνεται. Και σκοπεύουμε να επιταχύνουμε και τον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για να ενισχύσουμε αυτή την προσπάθεια.
Έχετε ήδη αναφέρει την Τουρκία, με την οποία οι σχέσεις με την Ελλάδα είναι περισσότερο τεταμένες τον τελευταίο καιρό. Ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου ανέφερε ότι τα νησιά του Αιγαίου πρέπει να είναι αποστρατιωτικοποιημένα, αμφισβητώντας την κυριαρχία τους, ενώ καταγράφονται και παραβιάσεις του εναέριου χώρου με υπερπτήσεις. Πόσο ανησυχητική είναι η κατάσταση;
Η Ελλάδα διαχρονικά επιθυμεί καλές σχέσεις γειτονίας με την Τουρκία. Πριν από μερικούς μήνες ο Έλληνας Πρωθυπουργός συνάντησε τον Τούρκο Πρόεδρο και συμφωνήθηκε να μειωθούν οι εντάσεις στο Αιγαίο.
Το 2020, η Τουρκία εργαλειοποίησε την προσφυγική, μεταναστευτική κρίση στον Έβρο, επιδεικνύοντας μια συμπεριφορά η οποία δεν συνάδει με τις αρχές της καλής γειτονίας. Παρόλα αυτά, όπως κι εσείς αναφέρατε, συνεχίζονται οι υπερπτήσεις κι ένα καθεστώς παραβατικής συμπεριφοράς εκ μέρους της Τουρκίας.
Δυστυχώς η Τουρκία έχει μία αναθεωρητική ατζέντα, έχει κάποια κοινά με τη Ρωσία θα έλεγα, και όλη αυτή η συμπεριφορά η απειλητική, η εκβιαστική – όπως και τώρα στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ που βάζει όρους για να δεχθεί τα αιτήματα της Σουηδίας και της Φινλανδίας – είναι μια απρόβλεπτη συμπεριφορά εκ μέρους της Τουρκίας και – επαναλαμβάνω – παραβατική, στην οποία δεν είμαστε διατεθειμένοι να υποχωρήσουμε.
Βεβαίως, ο ισχυρισμός για την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών κι ότι αλλιώς τίθεται θέμα κυριαρχίας είναι εντελώς αστήρικτος – τίποτα τέτοιο δεν προκύπτει από τη Συνθήκη της Λωζάνης.
Θέλουμε λοιπόν τον διάλογο, αλλά με πλήρη σεβασμό του διεθνούς δικαίου και όχι με απειλές και παραβατική συμπεριφορά.
Τι είδους στήριξη από τους συμμάχους στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ θα επιθυμούσε η Ελλάδα σε αυτή την κατάσταση;
Φαντάζομαι την υποστήριξη που προβλέπει η ίδια η Συμφωνία. Να υπάρχει ειρήνη και ασφάλεια σε όλο τον κόσμο, αλλά και στην περιοχή μας, τη νοτιοανατολική Ευρώπη.
Η Ελλάδα πάντα λειτουργεί ως πυλώνας σταθερότητας στην περιοχή. Μετέχει ενεργά στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο ΝΑΤΟ τηρώντας όλους τους όρους, προσπαθώντας να ενισχύει τις κοινές αποφάσεις των κρατών μελών και να σέβεται τους συμμάχους της.
Περιμένει να τη σέβονται κι εκείνοι και φυσικά εάν ο μη γένοιτο υπάρξει οποιαδήποτε παραβίαση εκ μέρους άλλου συμμάχου του ΝΑΤΟ, όπως είναι εδώ η Τουρκία, θα περιμένει τη στήριξη που της οφείλουν, διότι η Ελλάδα πάντα σέβεται το διεθνές δίκαιο, –πάντα πηγαίνει με τη σωστή πλευρά της ιστορίας – το σωστό θα ήταν λοιπόν, σε περίπτωση παραβίασης να υποστηριχθεί αυτός που σέβεται τους κανόνες του διεθνούς δικαίου.
Και η Τουρκία είναι και υποψήφιο μέλος προς ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οπότε θα πρέπει να πάρει το σταθερό, το καθαρό μήνυμα ότι δε μπορεί με παραβατική συμπεριφορά και με αναθεωρητική ατζέντα και με τη στάση που ακολουθεί στην Κύπρο, με τα Βαρώσια, να συνεχίσει να θεωρείται αξιόπιστη συνομιλήτρια προς την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η Ουκρανία ελπίζει να γίνει υποψήφιο μέλος της ΕΕ σε χρόνο ρεκόρ. Εν τω μεταξύ, η διαδικασία ένταξης των Δυτικών Βαλκανίων έχει παγώσει, παρότι η Ελλάδα έλυσε τις διαφορές της με τη γειτονική Βόρειο Μακεδονία. Πώς βλέπει η Ελλάδα τη διαδικασία διεύρυνσης της ΕΕ και πώς πρέπει αυτή να προχωρήσει;
Για τα Δυτικά Βαλκάνια που η διαδικασία έχει προχωρήσει περισσότερο, θα σας πω ότι υπήρξε μια διάσκεψη το 2003 στη Θεσσαλονίκη, την πόλη όπου έχω γεννηθεί. Ήδη από τότε, η Ελλάδα έχει σταθερά υποστηρίξει τη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς τα Δυτικά Βαλκάνια. Αυτή είναι η σταθερή μας θέση και αυτό το αποδεικνύουμε με κάθε αφορμή και κάθε ευκαιρία.
Βεβαίως, υπάρχουν και κάποιες διαδικασίες και προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούν οι χώρες αυτές. Έχουν να κάνουν με εσωτερικές μεταρρυθμίσεις, προκειμένου να γίνουν δεκτές προς ένταξη. Αλλά σταθερά, η θέση της Ελλάδας είναι ότι η διεύρυνση προς την πλευρά των Δυτικών Βαλκανίων είναι προς το καλό και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και φυσικά είναι καλή και για τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων.
Ως προς την Ουκρανία, πιστεύουμε ότι ανήκει στην ευρωπαϊκή οικογένεια, και υποστηρίζουμε το αίτημά της να γίνει και αυτή δεκτή στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και πάλι όμως η τήρηση των διαδικασιών και το να πληροί η κάθε χώρα τα κριτήρια που πρέπει, είναι κάτι το οποίο όλες οι χώρες, όλα τα κράτη μέλη πρέπει να σέβονται, γιατί συνδέεται με την αξιοπιστία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και άρα θα πάρει κάποιο χρονικό διάστημα, φαντάζομαι, αυτό».