Μια κρίσιμη χρονιά για το περιβάλλον
Το 2023 η χώρα μας δοκιμάστηκε από μια σειρά φυσικών καταστροφών και φαινομένων ακραίας έντασης. Ανθρωπογενούς χαρακτήρα και άμεσα συναρτώμενων με την πιο οξεία κρίση του καιρού μας, την κλιματική. Στις πυρκαγιές του Έβρου και τις πλημμύρες της Θεσσαλίας χάθηκαν ανθρώπινες ζωές και περιουσίες, ενώ το πλήγμα στο οικοσύστημα, στον φυσικό και ζωικό πλούτο, υπήρξε βαρύ, έως και ανεπανόρθωτο. Οι θλιβερές εικόνες από το δάσος της Δαδιάς, τον Βόλο, το Πήλιο, τα Τρίκαλα, τη Λάρισα, την Καρδίτσα και τα χωριά του θεσσαλικού κάμπου, μας προκάλεσαν μεγάλη οδύνη και αγωνία. Ενέτειναν την υπαρξιακή μας ανασφάλεια απέναντι στην κλιματική κρίση και τις δραματικές επιπτώσεις της, οι οποίες ξεπερνούν τα εθνικά σύνορα και έχουν φέρει τον πλανήτη σε μια κλιματική κατάσταση έκτακτης ανάγκης, σε μια συνθήκη «παγκόσμιου βρασμού» σύμφωνα με τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών.
Δεν προκαλούν, ωστόσο, μόνο τον πόνο και τον φόβο οι καταστροφές, αλλά και την αφύπνιση της περιβαλλοντικής μας συνείδησης, την πιο σκληρή και μύχια παραδοχή της ευθύνης και του χρέους μας, καθολικού και επείγοντος, απέναντι σε παρούσες και μελλοντικές γενιές. Στο μέτρο που αναλογεί στον καθένα μας, στην πολιτική εξουσία και στην κοινωνία των πολιτών, για την εμπέδωση ενός νέου περιβαλλοντικού παραδείγματος. Με έμφαση στην αρχή της πρόληψης, ώστε να μην βρισκόμαστε ανοχύρωτοι και ανήμποροι στο έλεος της φύσης. Με την ανάληψη πρωτοβουλιών για την άμεση και αποτελεσματική κατασταλτική δράση των κρατικών μηχανισμών, τον περιορισμό της έκτασης των ζημιών και την επανόρθωσή τους, μαζί με την ανάπλαση του φυσικού περιβάλλοντος. Οι πολιτικές μας οφείλουν να γίνουν ακόμη πιο οικοκεντρικές και να προσανατολιστούν στη θεμελιώδη και οικουμενική αρχή της κλιματικής δικαιοσύνης, η οποία επιδρά οριζόντια στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις μας και συμβάλλει στην καταπολέμηση των ανισοτήτων.
Η περιβαλλοντική ατζέντα δεν συνιστά απλά ένα ακόμη πεδίο άσκησης πολιτικής ανάμεσα σε άλλα. Δεν πρόκειται μόνο για μια κρίση μέσα στις αλλεπάλληλες κρίσεις, αλλά για τη μητέρα των μαχών του πολιτισμού μας. Δεν υπάρχει περιθώριο για αναβλητικότητα και άρνηση, ενώ οι δυστοπικές προβολές του μέλλοντος είναι ήδη εδώ και δικαιώνουν τους πιο απαισιόδοξους. Δεν δικαιολογείται απώθηση της πραγματικότητας ή κλιματική μοιρολατρία. Από τη διακινδύνευση και την κοινωνία του ρίσκου, για την οποία μιλούσαν προφητικά οι κοινωνιολόγοι, έχουμε περάσει στην κόκκινη ζώνη της απειλής και της βλάβης. Σε αυτήν καμία χώρα δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι μόνη. Το πολύπαθο καλοκαίρι που μας πέρασε, μαζί με τους ομολόγους μου από την Ιταλία, την Κροατία, τη Μάλτα, την Πορτογαλία και τη Σλοβενία, υπογραμμίσαμε την ανάγκη οι μεσογειακές χώρες να αντιδράσουν συντονισμένα και να αναλάβουν συλλογική δράση για την αντιστροφή των συνεπειών της κλιματικής κρίσης. Η κοινή μας έκκληση για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας και της υπερθέρμανσης της θάλασσάς μας είναι μια δυνατή φωνή που απευθύνεται στο σύνολο της διεθνούς κοινότητας, προτού να καταστεί ατελέσφορη κάθε αντίδραση. Ας ευχηθούμε, στον απολογισμό της χρονιάς που έρχεται, οι διαπιστώσεις μας για την προστασία του περιβάλλοντος να έχουν ένα άλλο, διαφορετικό, πολύ πιο θετικό και αισιόδοξο πρόσημο.