Ξεκίνησαν από τη θάλασσα της Καραϊβικής για να έρθουν στην επαναστατημένη μας πατρίδα, παρακινημένοι από ένα κοινό πόθο, ένα κοινό αίτημα – την απαλλαγή από τον ζυγό της δουλείας. Μαύροι, σκλάβοι ως πρόσφατα, μα τώρα ελεύθεροι, γνώριζαν τι σημαίνει αγώνας για την ελευθερία. Και έσπευσαν να συνδράμουν την ελληνική εξέγερση. Δεν έφτασαν ποτέ, λέει η αφήγηση. Ναυάγησαν και χάθηκαν στη θάλασσα.

Δεν έχει σημασία αν όντως έφυγαν οι εκατό μαύροι εθελοντές από την Αϊτή προς την Ελλάδα για να υπερασπιστούν «μία τόσον ωραία και τόσον νόμιμον υπόθεσιν», όπως χαρακτήριζε την ελληνική επανάσταση ο πρόεδρος της Δημοκρατίας της Αϊτής Ζαν Πιερ Μπουαγιέ τον Ιανουάριο του 1822, σε επιστολή του προς τον Κοραή. Έτσι κι αλλιώς, το περιστατικό έχει περιβληθεί την αχλή του θρύλου. Έχει γίνει μια θαυμαστή, παραδειγματική ιστορία για την ισχύ των ιδανικών που δεν γνωρίζει σύνορα, για την πανανθρώπινη αξίωση του «ζην ελευθέρως και αδεώς», η οποία συνδέει λαούς τόσο μακρινούς όσο οι Έλληνες και οι Αϊτινοί, στη βάση της αλληλεγγύης και της φιλότητας.

Η Αϊτή, αυτή η «εν μεγίστη ενδεία» χώρα που διακήρυξε την ανεξαρτησία της το 1804, η πρώτη ανεξάρτητη δημοκρατία εγχρώμων στον Νέο Κόσμο, υπήρξε και η πρώτη που αναγνώρισε το δίκαιο του ελληνικού απελευθερωτικού αγώνα και την υπόσταση της Ελλάδας ως μέλους της Διεθνούς Κοινότητας. Οι φοιτητές που, παρά τις δυσχερείς συνθήκες λόγω πανδημίας, δούλεψαν πλάι στους δασκάλους τους για να υλοποιήσουν με μια τόσο μεγάλη ποικιλία εικαστικών μέσων το όραμα της Αϊτινής συμπαράστασης στην Ελλάδα, ανταποδίδουν, διακόσια χρόνια αργότερα, την οφειλή. Χαιρετίζω την ιδέα, την έκθεση, κι εκείνο το καράβι του θρύλου που δεν έφτασε ποτέ στην Ελλάδα, αλλά εξακολουθεί να εμπνέει και να καθοδηγεί.

Κατερίνα Σακελλαροπούλου