Συνέντευξη της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου στον δημοσιογράφο Lukas Paškevičius του τηλεοπτικού καναλιού LNK της Λιθουανίας, στο περιθώριο της επίσημης επίσκεψής της στη χώρα από 8 ως 10 Ιουνίου 2022.
Ακολουθεί η μετάφραση της συνέντευξης:
Καλημέρα κυρία Πρόεδρε, είναι η πρώτη επίσημη επίσκεψή σας στις χώρες της Βαλτικής – στην Εσθονία, στη Λετονία και τώρα στη Λιθουανία. Επ’ ευκαιρία και της επετείου των 100 ετών διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και Λιθουανίας, έχουμε επιτύχει πολλά, η ερώτησή μας είναι τι δεν επιτύχαμε μέσα σε αυτό το διάστημα των 100 ετών;
Πράγματι η επίσκεψή μου συμπίπτει με τα 100 χρόνια από τη σύναψη διπλωματικών σχέσεων μεταξύ της Ελλάδας και των Βαλτικών χωρών. Επίσης, σημαντική στιγμή θεωρώ ότι το 2003 στην Αθήνα υπογράφηκε η συνθήκη ένταξης των Βαλτικών χωρών στην ΕΕ. Και η δική μου επίσκεψη στη Λιθουανία είναι η πρώτη Έλληνα Προέδρου της Δημοκρατίας από την ίδρυση της Ελληνικής Πρεσβείας το 2005, εδώ στο Βίλνιους. Όλα αυτά είναι σημαντικές στιγμές στις μεταξύ μας σχέσεις, οι οποίες είναι εξαιρετικές, γιατί βασίζονται σε κοινές αξίες – στην υπεράσπιση της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Και όλα αυτά αναδεικνύονται περισσότερο σε εποχές δύσκολες, όπως η σημερινή. Νομίζω ότι υπάρχει ένα ευρύ περιθώριο ανάπτυξης περαιτέρω συνεργειών και συνεργασίας στον εμπορικό τομέα – δίνω ιδιαίτερη έμφαση και στον πολιτιστικό, για συνεργασία μεταξύ πανεπιστημίων και πολιτιστικών ιδρυμάτων. Πιστεύω υπάρχει περιθώριο για ακόμη περισσότερη ανάπτυξη των σχέσεων μεταξύ των δυο χωρών, παρόλο που στο βασικό κομμάτι η συνεργασία είναι εξαιρετική και πολύ σημαντική για την Ευρώπη.
Η μεταναστευτική κρίση στην Ελλάδα υπήρξε ένα από τα πιο επώδυνα μαθήματα για την ΕΕ. Τώρα χώρες όπως η Λιθουανία, που δεν πίστευαν ότι αυτό θα μπορούσε να συμβεί ζητούν οδηγίες από τη χώρα σας. Η μεταναστευτική κρίση είναι μια νέα πραγματικότητα, στην οποία η ΕΕ πρέπει να προσαρμοστεί και να μην κάνει τίποτα για αυτό; Ή αποτελεί μια πρόκληση για τα μεμονωμένα κράτη, καθώς θα πρέπει να μαθαίνουν πράγματα καθημερινά;
Η Ελλάδα κλήθηκε να σηκώσει ένα δυσανάλογο βάρος στη μεταναστευτική κρίση το 2015. Αποτελεί ένα εξωτερικό σύνορο της ΕΕ, όπως και η Λιθουανία, η οποία αντιμετώπισε ένα αντίστοιχο πρόβλημα με τη Λευκορωσία το καλοκαίρι του 2021. Κι έτσι έγινε κατανοητό το πρόβλημα με τις μεταναστευτικές ροές. Πάντα πρέπει να συνδυάζουμε την προστασία και την άσκηση των δικαιωμάτων των κατατρεγμένων αυτών ανθρώπων με την αποτελεσματική φύλαξη βεβαίως των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ. Κι αυτό είναι ένα από τα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπισθούν. Δυστυχώς δεν έχει ακόμη η ΕΕ καταλήξει σε ένα σωστό πλαίσιο στο Σύμφωνο της Μετανάστευσης και του Ασύλου, το οποίο χρειάζεται αναμόρφωση και πρέπει να υπάρξει η αναγκαία ισορροπία μεταξύ ευθύνης και αλληλεγγύης και μια περισσότερο δίκαιη κατανομή των βαρών μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ. Το μεταναστευτικό δεν είναι ένα πρόβλημα που αφορά κάθε κράτος μέλος, είναι ένα πρόβλημα κεντρικό της ΕΕ στο σύνολό της.
Όταν μιλάμε για τη Δύση συχνά λέμε ότι εκεί δεν νιώθουν την επιθετικότητα της Ρωσίας, ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι πολύ μακριά. Κάποιοι ηγέτες της Ανατολική Ευρώπης θεωρούν ότι η Δύση δεν νιώθει αυτή την επιθετικότητα. Αληθεύει αυτό; Ο Πούτιν με τις πράξεις του έχει φοβίσει την Ελλάδα;
Στη σημερινή εποχή δε μπορούμε να μιλάμε για γεωγραφικές αποστάσεις όταν μάλιστα κάτι συμβαίνει στην ίδια την Ευρώπη, καθώς μας αφορά όλους. Η Ελλάδα από την πρώτη στιγμή καταδίκασε τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ήταν ξεκάθαρη στο ζήτημα αυτό, γιατί είναι μια χώρα που η πολιτική της ασκείται βάσει αρχών με κεντρική τον σεβασμό στο διεθνές δίκαιο. Δεν θα μπορούσε λοιπόν να δεχθεί την εισβολή σε ένα ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτος. Αυτό πράγματι είχε ως συνέπεια τη διατάραξη των σχέσεων με τη Ρωσία, όπως συνέβη και με άλλες χώρες. Όταν όμως μια χώρα επιλέγει να ακολουθεί τις αρχές της και κυρίως τον σεβασμό στις αρχές του διεθνούς δικαίου, δέχεται και τις συνέπειες, για παράδειγμα όπως και άλλες ευρωπαϊκές χώρες και η Ελλάδα απέλασε Ρώσους διπλωμάτες που παραβίαζαν τις υποχρεώσεις τους που προκύπτουν από τα σχετικά διεθνή κείμενα. Σε μια τόσο σοβαρή κρίση, όπως είναι αυτή που προκλήθηκε από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, δεν μπορούσαμε παρά ως κράτος μέλος της ΕΕ, με απόλυτη συνέπεια, να αποδεχθούμε όλες τις κυρώσεις, όλα τα πακέτα κυρώσεων, ευθυγραμμιζόμενοι απολύτως με τις αποφάσεις των κεντρικών οργάνων της ΕΕ, της οποίας η χώρα μου αποτελεί μέλος.
Με τα τόσα άλλα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε ξεχνάμε το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής. Η επίσκεψη του Έλληνα πρωθυπουργού ακυρώθηκε λόγω των πυρκαγιών. Πότε θα καταλάβουμε ότι η κλιματική αλλαγή είναι πρόβλημα; Όπως λένε οι ειδικοί, είναι κάτι σαν τον πόλεμο. Τι βήματα μπορούμε να λάβουμε για την αντιμετώπιση του φαινομένου;
Η κλιματική αλλαγή – ίσως ορθότερα η κλιματική κρίση πλέον – ήταν παρούσα πολύ πριν την πανδημία και την κρίση την τωρινή με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η Ευρώπη έχει κάνει σημαντικές προσπάθειες στο Green Deal, το οποίο προβλέπει αρκετά μέτρα για τα κράτη μέλη προκειμένου να αντιμετωπίσουν την κλιματική κρίση. Είναι σημαντικό επίσης το πρόγραμμα Fit for 55, το οποίο αναφέρεται στη μείωση των εκπομπών ρύπων μέχρι το 2030. Είχαν ληφθεί λοιπόν όλα αυτά τα μέτρα και πρέπει φυσικά να ληφθούν και άλλα, και μετά τη Συμφωνία του Παρισιού υπάρχει όλη η διάθεση από τα κράτη μέλη της ΕΕ να προχωρήσουν στη λήψη επιπλέον μέτρων για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, που απειλεί τις επόμενες γενιές. Η κρίση που αντιμετωπίζουμε αυτή τη στιγμή στην Ουκρανία επειδή είχε ως αποτέλεσμα και την ενεργειακή κρίση, ίσως αποτελέσει ανασχετικό παράγοντα για ορισμένα από τα μέτρα για μια μικρή περίοδο. Θέλω να πιστεύω ότι αυτό θα είναι για ένα μικρό διάστημα μόνο, διότι πράγματι πρέπει να συνεχίσουμε, όσο γίνεται, όλα τα κράτη μέλη πιο αποφασιστικά να ακολουθούμε τα μέτρα αυτά, προκειμένου να μη βρεθούμε μπροστά σε πολύ δυσάρεστες εκπλήξεις, όπως είναι τα φαινόμενα των μεγάλων πλημμυρών, των εκτεταμένων πυρκαγιών, που η Ελλάδα και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, τα είδαμε στη Γερμανία πέρυσι, αντιμετωπίζουν. Είναι, λοιπόν, αναγκαίο να έχουμε πλήρη συνείδηση του πόσο σημαντικό είναι να πάρουμε τα μέτρα όσο γίνεται πιο σύντομα.
Τι σας άρεσε περισσότερο στις χώρες της Βαλτικής;
Αυτό που μου άρεσε πιο πολύ είναι η συνύπαρξη πανέμορφων κτηρίων και πρασίνου, όλα αυτά τα δάση, είναι κάτι που μας λείπει στη Μεσόγειο. Αυτό είναι πολύ όμορφο… Μου άρεσε επίσης πολύ και η Ιστορία, οι ιστορικές περίοδοι που είναι μάρτυρες του παρελθόντος των Βαλτικών χωρών. Η Ιστορία μπορεί μερικές φορές να είναι βάρος αλλά είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζει ο καθένας τη δική του, να την αποδέχεται και να προχωράει μπροστά. Χαίρομαι ιδιαίτερα που μου δόθηκε η ευκαιρία να επισκεφθώ τώρα και τις τρεις Βαλτικές χώρες. Αποκόμισα πολύ καλές εντυπώσεις και μου άρεσαν πολύ. Κάθε μία από τις τρεις πρωτεύουσες είναι διαφορετική. Το Βίλνιους είναι μια πανέμορφη πόλη.