Κυρία Πρόεδρε, πρόσφατα εκφράσατε την άποψη ότι η επιτάχυνση της διαδικασίας ένταξης των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ είναι «ζωτικής σημασίας» για την ασφάλεια, τη σταθερότητα και την ευημερία της Ευρώπης. Θα μπορούσατε, παρακαλώ, να διευκρινίσετε: γιατί είναι τόσο «ζωτικής σημασίας»;
Η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιουργήθηκε ως ένα οραματικό εγχείρημα ειρήνης και ευημερίας. Ένα εγχείρημα που θα προωθούσε την οικονομική και πολιτική ολοκλήρωση. Η σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση είναι το αποτέλεσμα αυτής της αρχικής επιλογής που εμείς, ως Ευρωπαίοι, οφείλουμε να υπερασπιστούμε. Θα πρέπει να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε ακούραστα για τη διασφάλιση της ειρήνης, της σταθερότητας και της βιώσιμης ανάπτυξης προς όφελος των λαών μας.
Είναι αδύνατον να φανταστούμε την Ευρώπη χωρίς τη νοτιοανατολική περιοχή της. Η διαδικασία προσχώρησης στην ΕΕ βρίσκεται στο επίκεντρο των σχέσεων ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων.
Η ένταξη της περιοχής των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ αποτελεί μια αμοιβαία επωφελή επένδυση στρατηγικού χαρακτήρα, τόσο για τα κράτη μέλη της, όσο και για τους εταίρους των Δυτικών Βαλκανίων, θέση που η Ελλάδα υποστηρίζει και προωθεί με συνέπεια εδώ και δεκαετίες. Η ΕΕ δεν είναι πλήρης χωρίς τα Δυτικά Βαλκάνια.
Πώς θα περιγράφατε τη συνολική σημερινή μορφή της στρατηγικής συνεργασίας Ελλάδας-Σερβίας;
Η Ελλάδα και η Σερβία έχουν εξαιρετικές διμερείς σχέσεις που αντανακλούν τη θερμή φιλία μεταξύ των λαών μας, βασισμένη στους ιστορικούς και πολιτιστικούς δεσμούς μας, καθώς και στο κοινό μας όραμα για ειρήνη, ασφάλεια και ευημερία στις χώρες μας και στην ευρύτερη περιοχή.
Οι συχνές επαφές μεταξύ των κυβερνήσεών μας σε όλα τα επίπεδα αποτελούν απτή απόδειξη των εγκάρδιων σχέσεών μας.
Είμαι βέβαιος ότι η στενή και πολυεπίπεδη συνεργασία μας θα αναπτυχθεί στο μέλλον. Μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα η περαιτέρω ενίσχυση των στρατηγικών μας σχέσεων με τη Σερβία σε όλους τους τομείς, προς όφελος όχι μόνο των χωρών μας, αλλά και της ευρύτερης περιοχής.
Η εφαρμογή της Κοινής Διακήρυξης για τη Στρατηγική Συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Σερβίας αποτελεί σημαντικό εργαλείο για την εμβάθυνση της συνεργασίας, ιδίως στους τομείς της οικονομίας, του τουρισμού, της ενέργειας και της άμυνας και είμαι βέβαιη ότι η συνεδρίαση του 4ου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας θα συμβάλει στην επίτευξη αυτού του στόχου, εμβαθύνοντας περαιτέρω τη διμερή μας συνεργασία.
Από όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ που δεν αναγνωρίζουν τη μονομερώς ανακηρυχθείσα ανεξαρτησία του αποκαλούμενου Κοσσυφοπεδίου, η εντύπωση είναι ότι η Ελλάδα έχει τις πιο εντατικές επαφές και επικοινωνία με την Πρίστινα. Πώς μπορεί να εξηγηθεί μια τέτοια εξέλιξη των σχέσεων;
Η στάση της Ελλάδας, ενός από τα λίγα κράτη μέλη της ΕΕ που δεν έχουν αναγνωρίσει τη μονομερώς ανακηρυχθείσα ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου, παραμένει η ίδια.
Ταυτόχρονα, η Ελλάδα, παρά τη γνωστή θέση της για το status του Κοσσυφοπεδίου και πιστή στην πολιτική της για τα Δυτικά Βαλκάνια, ακολουθεί μια ρεαλιστική και εποικοδομητική προσέγγιση, με στόχο την ενίσχυση της σταθερότητας και της ασφάλειας, καθώς και της συνολικής προσπάθειας για την ένταξη ολόκληρης της περιοχής στην ΕΕ, που αποτελεί στρατηγικό μας στόχο.
Συνεχίζει η Αθήνα να παραμένει σταθερή στη θέση της για μη αναγνώριση του αποκαλούμενου Κοσσυφοπεδίου;
Όπως ανέφερα και προηγουμένως, η θέση της Ελλάδας για το Κοσσυφοπέδιο παραμένει αμετάβλητη. Η εποικοδομητική μας πολιτική έναντι του Κοσσυφοπεδίου είναι σύμφωνη με αυτή τη θέση, προωθεί την ανάπτυξη και ενισχύει τη σταθερότητα και την ασφάλεια στα Δυτικά Βαλκάνια.
Στο πλαίσιο αυτό, χαιρετίζουμε την πρόοδο που σημειώθηκε στις δύο συναντήσεις στις Βρυξέλλες και την Αχρίδα με τη συμφωνία που επιτεύχθηκε μεταξύ των δύο πλευρών, και ως προς το εφαρμοστικό παράρτημα. Η Ελλάδα είναι έτοιμη να υποστηρίξει τόσο το Βελιγράδι όσο και την Πρίστινα στην πορεία εξομάλυνσης των σχέσεών τους και να συμβάλει στις διεθνείς προσπάθειες για την προώθηση της ασφάλειας, της σταθερότητας και της ευημερίας των λαών της περιοχής.
Πότε μπορούμε να περιμένουμε το επόμενο κύμα διεύρυνσης της ΕΕ ή την εισδοχή μεμονωμένων χωρών ως μελών και από τι εξαρτάται αυτό;
Μια αξιόπιστη προοπτική διεύρυνσης απαιτεί συνεχείς προσπάθειες και μη αναστρέψιμες μεταρρυθμίσεις. Η πρόοδος στην ευρωπαϊκή πορεία είναι μια αντικειμενική και αξιοκρατική διαδικασία, η οποία εξαρτάται από τα συγκεκριμένα αποτελέσματα που επιτυγχάνει κάθε χώρα ξεχωριστά.
Τον Δεκέμβριο του 2022, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη έλαβε το καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη χώρας στην ΕΕ. Τον Ιούλιο του 2022, η Αλβανία και η Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας πραγματοποίησαν την πρώτη τους διακυβερνητική διάσκεψη με την ΕΕ. Όλα αυτά αποτελούν σημάδια σαφούς προόδου στη διαδικασία διεύρυνσης της ΕΕ.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία ανέδειξε περαιτέρω τη στρατηγική σημασία της σχέσης Ευρωπαϊκής Ένωσης-Δυτικών Βαλκανίων, δηλαδή την ανάγκη επιτάχυνσης της διαδικασίας προσχώρησης των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ, προκειμένου να αντιμετωπιστούν καλύτερα οι διάφορες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η νοτιοανατολική Ευρώπη, εξαιτίας τρίτων δρώντων που αμφισβητούν το διεθνές δίκαιο και το απαραβίαστο των συνόρων.
Η Ελλάδα έχει υποστηρίξει ενεργά την ενταξιακή διαδικασία του Βελιγραδίου. Η Σερβία αποτελεί βασικό εταίρο της ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό, χαιρετίζουμε τις προσπάθειες της σερβικής κυβέρνησης να επιταχύνει τις μεταρρυθμίσεις, με ιδιαίτερη έμφαση στο κράτος δικαίου και την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος και της διαφθοράς.
Πιστεύουμε ακράδαντα ότι είναι πολύ σημαντικό για τον σερβικό λαό να συνειδητοποιήσει ότι μοιραζόμαστε ένα κοινό μέλλον, στην οικογένεια της ΕΕ, και ως εκ τούτου πρέπει να το διαμορφώσουμε από κοινού. Για τον λόγο αυτό, παροτρύνουμε τη Σερβία να συνεχίσει την πρόοδό της στους «θεμελιώδεις» τομείς του ενωσιακού κεκτημένου, όπως το κράτος δικαίου, η λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών και της δημόσιας διοίκησης, καθώς και η ευθυγράμμισή της με την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας της ΕΕ.
Όταν μιλάμε για την ενεργειακή ασφάλεια στην Ευρώπη, θα συμφωνούσατε ότι «η Ευρώπη διέρχεται μια από τις πιο δύσκολες ενεργειακές κρίσεις στην ιστορία»; Θα μπορούσε η κρίση αυτή να επιδεινωθεί το ερχόμενο καλοκαίρι, όταν οι ενεργειακές δεξαμενές στην ΕΕ θα πρέπει να γεμίσουν εκ νέου;
Η αδικαιολόγητη στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και η χρήση ως όπλου των προμηθειών φυσικού αερίου έχουν προκαλέσει μια άνευ προηγουμένου ενεργειακή κρίση για την ΕΕ και έχουν αλλάξει το γεωπολιτικό πλαίσιο της ευρωπαϊκής ενεργειακής πολιτικής.
Ήταν η κύρια αιτία για την εκδήλωση μιας ενεργειακής κρίσης που επηρέασε συνολικά τις αγορές πετρελαίου, φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας και δοκίμασε την ικανότητά μας να αντιμετωπίσουμε τις αρνητικές παρενέργειές της. Το κόστος της ενεργειακής κρίσης για τους καταναλωτές της ΕΕ, τις εταιρείες, καθώς και τις κυβερνήσεις που παρενέβησαν για να επιδοτήσουν μαζικά τις τιμές της ενέργειας ήταν άνευ προηγουμένου.
Λαμβάνοντας υπόψη αυτό το υπέρογκο κόστος, η ΕΕ παρουσίασε ένα ενιαίο μέτωπο και έχει πλέον αναπτύξει και θέσει σε εφαρμογή μια σειρά από μηχανισμούς που θα μας βοηθήσουν να διαχειριστούμε καλύτερα τις εναπομείνασες προκλήσεις, δεδομένου ότι οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας και του φυσικού αερίου εξακολουθούν να είναι πολύ υψηλότερες από τη μέση τιμή των τελευταίων 10-15 ετών. Η ΕΕ είναι τώρα καλύτερα εξοπλισμένη για να αντιμετωπίσει μια άλλη πιθανή κρίση φυσικού αερίου το επόμενο φθινόπωρο απ’ ό,τι ήταν πριν από την εισβολή στην Ουκρανία. Ο κοινός μηχανισμός αγοράς φυσικού αερίου, η υποχρεωτική αποθήκευση φυσικού αερίου, τα μέτρα περιορισμού της ζήτησης και το ενδεχόμενο να επιβληθεί ακόμη και ανώτατο όριο τιμών στις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ) στην ΕΕ, θα μας επιτρέψουν να είμαστε ακόμη καλύτερα προετοιμασμένοι από ό,τι τον περασμένο χειμώνα.
Πρόσφατα τονίσατε τη συμβολή της Ελλάδας στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, με την ιδιότητά της ως κόμβου αγωγών φυσικού αερίου και πετρελαίου, με βάση τις υφιστάμενες και υπό κατασκευή ενεργειακές υποδομές. Κατά τη γνώμη σας, ποιος θα είναι ο ρόλος των νέων τερματικών σταθμών υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη για την ενεργειακή ασφάλεια των Βαλκανίων και της Ευρώπης στο μέλλον;
Δεδομένης της τρέχουσας κρίσης στον ενεργειακό τομέα και στην εφοδιαστική αλυσίδα, η Ελλάδα αναπτύσσεται ως αξιόπιστος ενεργειακός κόμβος, συμβάλλοντας στη μεγιστοποίηση της ενεργειακής ασφάλειας των χωρών της νοτιοανατολικής Ευρώπης, προωθώντας έργα για τη διαφοροποίηση των πηγών και των διαδρομών φυσικού αερίου.
Με τις δύο Πλωτές Μονάδες Αποθήκευσης και Επαναεριοποίησης (FSRU) στην Αλεξανδρούπολη, τη δημιουργία άλλης μιας FSRU στην Κόρινθο («Διώρυγα GAS») και ενδεχομένως στο Βόλο («ΑΡΓΩ»), ο ρόλος της Ελλάδας ως παρόχου ενεργειακής ασφάλειας για τα Δυτικά Βαλκάνια και την ευρύτερη περιοχή αναμένεται να ενισχυθεί περαιτέρω.
Η FSRU στην Αλεξανδρούπολη, η οποία θα τεθεί σε λειτουργία στο τέλος του τρέχοντος έτους, θα ανοίξει μια νέα πύλη διαφοροποίησης για την προμήθεια φυσικού αερίου στους βόρειους γείτονές μας, οι οποίοι είχαν ελάχιστη ή καθόλου πρόσβαση σε εναλλακτικές πηγές και διαδρομές προμήθειας φυσικού αερίου. Σε συνδυασμό με τον Αδριατικό Αγωγό Φυσικού Αερίου TAP, τον αγωγό Ανατολικής Μεσογείου EastMed και τον διασυνδετήριο αγωγό φυσικού αερίου Ελλάδας-Βόρειας Μακεδονίας, η FSRU της Αλεξανδρούπολης θα βοηθήσει τη Σερβία, τη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, ακόμη και την Ουκρανία να περιορίσουν και τελικά να εξαλείψουν την εξάρτησή τους από το ρωσικό φυσικό αέριο.